Kart yarışı ya da Karting açık tekerlekli motor sporlarının değişik bir türü olduğu gibi, küçük dört tekerlekli araçlara genelde kartlar, go-kartlar gibi isimler, vites kutusu/vites kolu kartları gibi de güvenilir tasarımların ürünüdür. Genellikle küçültülmüş pistlerde yarıştırılır. Karting genelde seçilmiş ilerleme vasıtaları ile daha yüksek ve daha pahalı arabalar olarak motorsporları sıralarında bulunur.
Kartlar geniş çapta hızı değişebilen ve biraz (Süperkartlardan bilinen) 250 km/s hızını aşabilirler. Fakat karting, insanlar tarafından parklarda eğlence için 25 km/s hız yapabilen araçlar olarak bilinir. Bir KF1 kartı 125 cc'lik iki vuruşlu motor ile baştan sona olan ağırlığı ve sürücünün ağırlığı ile beraber yaklaşık 150 kg'dır ve yaklaşık 140 km/s hız yapabilir. 3 saniyeden daha az sürede 0'dan 96 km/s'ye 125 cc'lik vites kolu (6 vitesli) ile ulaşılırken; toplam hızı ise uzun pistlerde 185 km/h'dir.
Konu başlıkları
[gizle]
* 1 Bölümleri
o 1.1 Şasi
o 1.2 Motor
o 1.3 Transmisyon
o 1.4 Lastikler
o 1.5 Harici kontroller
* 2 Yarışma
o 2.1 Yarış formatları
+ 2.1.1 Sprint
+ 2.1.2 Dayanım
+ 2.1.3 Hız yolu
o 2.2 Yarış kategorileri
* 3 Karting Öğrenme Araçları
o 3.1 Ruhsatlı kartlar
o 3.2 Kapalı mekan kart yarışları
* 4 Kaynakça
Bölümleri [değiştir]
Şasi [değiştir]
Şasi genelde çelik tüpten yapılır. Süspansiyon bulunmaması sebebiyle şasi yeterince süspansiyon gibi esnek çalışmaktadır. Ve yeterince katı olması dönüşte hız kesmesini ve arkadaki pilota yol verilmemesini sağlamaktadır. Kart şasileri ABD'de 'Açık', 'Kafesli', 'Düz' ya da 'Ofset' olarak sınıflandırılır. Bütün CIK ve FIA şirketleri sınıflandırmada 'Açık' ve 'Düz'ü tercih etmektedirler.
* Açık kartlar kafesliye dönüştürülemez.
* Kafesli kartların kafesleri sürücülerin etrafını sarmaktadırlar; genellikle kirli(çamurlu) pistlerde kullanılır.
* Açık şasililerde pilot şasinin ortasına oturur. Açık şasiler sprint yarışlarında kullanılır.
* Ofset şasililerde pilot şasinin sol köşesine oturur. Ofset şasiler sadece sola dönüşlü oval pistlerde kullanılır.
Şasilerde katılık farklı ve karakteristik yol tutuş durumuna olanak sağlar. Genellikle kuru zeminlerde daha katı şasiler tercih edilir. Islak zeminlerde daha esnek bir şasi tercih edilmektedir. En iyi şasi arkadaki barları katılaştırırken, önünde ve yanında eklenmiş veya yeniden harekete geçirilen uygun olan yarış durumuna hazırlar. Fren yapmaya erişilen disk freni birleştirilmiş arka dingillerden oluşur. Ön disk freni artan biçimde genel; bununla birlikte kesin sınıflar buna izin vermezler. Profesyonel yarış kartlarının genellikle ağırlıkları 75 ila 80 kg arası bütün dış sürücüleri kapsar. Avanti, Tony Kart, Trulli, Birel, CRG, Gillard, Intrepid, Kosmic, Zanardi veya FA Kart markaları biraz güzelce bilinen Avrupa'da imal edilen kaliteli kart şasi markalarına örnek verilebilir. Margay ise Amerikan kart şasi markası olarak örnek verilebilir.
Motor [değiştir]
Lunapark gibi mekanlarda kart motorları en çok 4 stroklu motorlar veya elektrikli motorlardır.Fakat yarış pistlerinde küçük 2 veya 4 stroklu motorlardır.
* Elektrikli kartlar düşük bakımlı, sadece kurşun asitli aküye ihtiyaç duymakla beraber içine tıkalı şarj dinamosunu düzenleyici bulunmaktadır. Bunların serbest kirletmeme, atmama ve sigara içmeme kuralları eklendiğinden beri, yarış pistleri artık kapalı alanlarda da yapılabilmektedir. Tamamen şarj edilmiş bir elektrikli kartlar 20 dakika boyunca bir pistte tur atabilmektedir.
* 2-stroklu kart motorları gelişmiş yapılı imalata adanmıştır. Gelecek vaadeden IAME(Parilla,Komet), TM, Vortex, Titan, REFO, Yamaha ve Rotax gibi imalatçı markaları bulunmaktadır. Bu şirketler kartları 8 hp gücüne kadar tek silindirli 60 cc'lik birimden (Vortex tarafından geliştirilen MiniROK) 90 hp'lik çift 250 cc'lik motora kadar geliştirebilmektedirler. Bugün, en popüler kategorilerden bütün dünyada 'Dokun-ve-ilerle' (TAG) yöntemini 125 cc'lik birimlerde uygulanmaktadır. En son 125 cc'lik KF1 motorlarında elektronik olarak 16.000 rpm'de limitlendirilmiştir. Bugün birçok su soğutmalı; bununla birlikte daha önce hava soğutmalı motorlar bu sporu domine etmiştir.
* 4-stroklu motorlarda bulunan hava soğutmalı endüstriyel motor standart olabilmekte, bazen küçük modifikasyonlar ile bu 5 hp'den 20 hp'ye çıkabilmektedir. Briggs & Stratton, Tecumseh, Kohler, Robin ve Honda burada imalatçı markalardır. Bu markalar yarış için ve eğlence amaçlı kart uygulamaları için yeterli olabilmektedir. Bu markalar ayrıca çok güçlü dört-stroklu motor imalatçılar arasına Yamaha, TKM, Biland veya Aixro (Wankel motoru) 15 hp ile 48 hp güç sağlayan motorlar sunabilmektedirler. Bunlar 11.000 rpm ile pist etrafına yarışıp, imalatçıların belirli bir biçimde karting aracı ürettiklerini gösterir. Bu kartlar bazı Uluslararası Şampiyonalarda 2-stroklu sınıflarda gösterilebilirler.
Transmisyon [değiştir]
Kartların diferansiyel kutusu bulunmamaktadır. Diferansiyel kutusu eksikliği bir arka tekerleğin virajı alırken patinaj çekmesine; bu yüzden tasarlayarak erişilen şasilerin içinde kart virajı dönerken bir arka tekerleğin az oranda kalkmasıdır. Bu lastiğin yolu kavramasını eksiltmesini veya lastiğin pistten tamamen havalanmasını sağlar. Yayım gücü motordan iletilen arka dingillerin zinciri ile sağlanır. Her iki motor ve dingil dişlisi harekete edebilir; bunların oranına göre uyarlanmış olması pist biçimini en fazla kendi lehine kullanılması için yapılır. Eski günlerde, kartlar sadece direkman sürülüyordu, ama bunu kurma konusundaki güçlüklere kısa sürede neden olmuş merkezkaç debriyajı kulüp seviyesi sınıflar içindi. Kuru merkezkaç debriyajı şimdi pek çok kategorilerde kullanılmakta, (Rotax Max buna örnektir.) ve bu kategorilerde olma kuralı gibi baş ulusal sınıflar 125 cc'lik debriyajlı motorları Ocak 2007'den beri anahtarlamıştır.
Lastikler [değiştir]
Tekerlekler ve lastikler normal araba lastiklerinden çok daha küçüktür. Jantları genellikle magnezyum veya alüminyumdan yapılır. Lastikler viraj dönüşleri gücünü 2 G (20m/s2), buna bağlı olarak şasilerde, motorlarda ve motor montajında destekler. Diğer benzer motor sporlarında, kart lastikleri kullanım için değişik görünümlerde uygun pist koşullarına göre kullanılır:
* Çok geniş dişsiz lastikler, kuru havalarda kullanılır. Ulusal düzeyde yarışlarda bunlar biraz da en yumuşak ve en çok tercih edilen motor sporları lastiğidir. Bazı araba lastiği imalatçı şirketleri, örneğin Bridgestone, Dunlop veya Maxxis, kartlar için lastik yapmaktadırlar. Bunlar ayrıca belirli kart lastiği imalatçıları ki onu içeren MG, MOJO,ve Vega'dır. Geniş dişsiz kart lastiği birçok değişik bileşenleri ortaya getirir. Çok yumuşaktan (maksimum tutuş) çok serte (eğlence ve kiralık olanlar için, en az tutuşlu fakat uzun süreli dayanan.) kadar bileşeni vardır.
* Yağmur lastikleri, ya da "ıslak", ıslak havalar içindir. Bunlar oluklu, yumuşak bileşenlerden elde edilen, ve geniş dişsiz lastiklerden daha darlardır. Bütün yarışların yağmur lastikleriyle (kuru olsa da) yarışmasına izin verilmez.
* Özel olarak, çivili lastikler buzlu durumlarda kullanılırken; veya "kesintililer" yüksek tutuş kirli/balçıklı otoyollarda kullanılır. Kesintililer geniş dişsiz lastiğin çark(ve ya tomar) kullanılarak elle en iyi şekilde kullanılabilinen hale getirilmesidir.
Harici kontroller [değiştir]
Karting araçlarının eğlence parklarında kullanılması, açıktan olan elektrik kontrollerinin uzak hız limitleyicilere yardım edenleri daha güvenli bir yere terfi ettirip etkinlik kontrollerini oradan yapmalarına bağlıdır. Bir kaza olayı sırasında veya kontrol yarışçısının dışında pist akıbeti uzaktan yavaşlatılabilir ya da bütün araçları tamamen pist aracılığıyla radyo kontrolleri ile durdurabilir. Bu uzak hız kontrolu ayrıca genç sürücülerin hız yavaşlatma limitlerini yapabilir, o yarıştan ibaret olan sadece yetişkinlerin daha yüksek bir hızda yarışmalarına izin verirdi. Bu kontroller (yalnızca biri değil) elektriği ve motor kartlarını yakardı.
Yarışma [değiştir]
Granja Viana'daki sprint yarışı, Brezilya
Kart yarışı genellikle motorsporlarının en ekonomik türü olarak kabul edilir. Serbest zaman aktivitelerinde, neredeyse herkes tarafından yapılabilen, ve kendisi gibi motorsporlarının içinde kendisine, FIA(CIK adıyla) tarafından düzenlenenen tek spor, 8 yaşından büyük kişilere de lisanslı olarak kart sürme izni verilir.
ABD'de kartinge FIA'nin bu işte adı bile gözükmez, bunun yerine birçok organizasyoncular yarışı düzenler, örneğin IKF (Uluslararası Kart Federasyonu), WKA (Dünya Karting Birliği), IRA (Uluslararası Yarış Birliği), KART (Amerikalı Kartçıların Yarış Üçlüsü), ve daha yakında olan Karting Yıldızları tarafından düzenlene Indy Yarış Ligi'dir. Birleşik Krallık'ta MSA (Motor Yarışları Birliği Karting yarışlarını düzenler. Bazı birlikler, örneğin NatSKA Uluslararası Karting Birliği organize yarış toplantılarını başından sonuna kadar MSA'nın yetkisindedir. Avustralya'da Avustralya Karting Birliği tarafından yönetilen biri adına FIA ve CAMS'dır. Çeşitli kart pistleri tecrübeli olmaya izin veren türdedir. (Avrupa'dan resmi olarak onaylanan yarışlarda bile olsa.) Yarış sınıflandırmalar yaşları 7 veya 8 (Amerika'da 5 yaşındaki çocuklar için "Çocuk Kartları" vardır.) ve genellikle sürmeye 3 yıllık-yaşlık gruplandırmalar veya kilo taksimatlıya değin "uzman" statüsü için 15 veya 16 yaş arası, diziler üstüne bağlı olur.
Yarış formatları [değiştir]
Genellikle, yarış formatları aşağıdaki gibidir:
Sprint [değiştir]
Sprint yarışı ayrılmış, benzer kart pistleri küçük yol adetleri, sola ve sağa dönüşlerle olur. Pistlerin uzunluğu genel çeyrek mil (400 metre) ile bir mil (1600 metre) arasındadır. Sprint formatı dizisi kısa-devam eden şeklinde, normal olarak kısa sayıda turlar için, finali nitelendirmek için, çeşitli puan skorlarını hesaplanması, yarışın ayrıntılı kazananına belirmek için kullanılır. Genellikle devam süresi normal olarak 15 dakikayı aşmaz. Burada, hızlı ve mükemmel geçiş en çok önemlilik taşıyan şeydir. Bu normalde formatın içinde üç ısınma turu ve final yarışında birincilik pozisyonu için çalışılır. FIA Şampiyonalarında, Karting Dünya Şampiyonası da dahil bu formatın içinde yer alırlar.
Dayanım [değiştir]
Az dayanım yarışı, Daytona, ABD
Dayanım yarışları büyütülmüş periyotlarda, 30 dakikadan 24 saate kadar veya daha fazla, bir veya daha fazla sayıda pilottan oluşur. Genelde, tutarlılık, güvenirlilik, ve pit stratejisi hızdan daha büyük önemlilik taşır. "Dayanım" olarak bilinen yarışlar ABD'de, en çok WKA & IKF tasdik edilmiş yarışları genellikle son 30 dakikada (Sprint dayanımı) veya 45 dakikada (Az dayanım) ve yarışın devamlılığı dışında pit stoplarıdır. Dayanım yarışları tamamen dolu-ölçü yol yarışı pistleri genellikle 1.5 ila 4 mil arasında uzunlukta beklemektedirler.(Mesafe değişmektedir.) Daha güzeli kadar iyi 24 Saat Le Mans yarışı ayrıca otomobiller için 24 saat karting için yer almak ki onu Alain Prost, Fransa'da yapmıştır. Bu yarış 1986'dan beri yapılmaktadır. Kazananlar listesinde Sébastien Bourdais (1996'da), dört kere Champ Car şampiyonu ve şimdilik geçici Formula 1 Toro Rosso pilotu olarak yer almaktadır.
Hız yolu [değiştir]
Hız yolu yarışları asfaltta veya oval kil pistleri ki bunlar normalde 1/6 mil ve çeyrek mil uzunluğundadır. Pistler aslında iki düz ve dört sola dönüşlü virajlardan meydana gelirken, bazı pistler simetrik ve sık sık paralel biçimde yumurta gibi veya üçlü ovallerden meydana gelir. 'Ofset' kart şasileri gelişmiş kesin elle ayarlanabilme için sadece sola dönüş içinde yarış rekabeti oval veya üçlü oval pistleri olarak yer alırlar. Hız yolu yarışları dereceli olarak uzunluğu 4 turluk olanları hızla ilerleme kupasında, 20 turlukları ise ana yarışlar içindir. İki ana yarış formatı pis hız yolu yarışlarında kullanılıp ısınma yarışlarında ve süreli yarış niteliğindedir.
* Uluslararası Kart Federasyonu (IKF) yarışlarında yarış formatları iki 10 turluk ısınma turlarını izleyen 20 turluk final vardır. Bitiş pozisyonu iki ısınma yarışında kullanılan hesaplayıcı başlangıç pozisyonundan yarışın asıl belirleyici niteliğine göre hesaplar.
* Dünya Karting Birliği (WKA) zaman niteliğini kullanır. Kartlar donanımlı aktarıcılarla dışarıdan pistin içine grup olarak 5 veya daha az sayıyla en hızlı turu başarmaktır. 20 tur sonunda yarış özellikleri belirli sıralama turu zamanlarına bağlıdır.
* Amerikan Kart Yarışı Birliği (AKRA) grup aktarıcı sıralama turu hesaplamaya 20 tur özelliği başlangıç pozisyonuna göredir.
Yarış kategorileri [değiştir]
Burada birçok farklı sınıflandırmalar veya formula karting içindedir. Uluslararası CIK-FIA yaptırımlı uluslararası şampiyonaları KF1, KF2, KF3, KZ1, KZ2 ve Süperkarttır. Bu addedilen en üst seviye gibi karting ve ayrıca bütün dünyadaki ulusal şampiyonalarda yarıştırılır. Buna Dünya Şampiyonası (KF1) karar vermiştir. 2008 geçici Dünya Şampiyonu İtalyan Marco Ardigò'dur. CIK-FIA kategorileri:
* KF1 (en üst seviye), KF2, KF3, KF4'tür.(bu yüzden basit kategorisindedir.) Hepsi de su soğutmalı vites kutusu olmayan 125 cc'lik uzun ömürlü iki vuruşlu motoru başlatıcı ve debriyajlı, her biri farklı teknik belirtimler (ses emiciler, hava kutuları, karbüratör, devir limiti vb.) vardır.
* KZ1 ve KZ2 125 cc'lik vites kutulu kategorisindedir.
* Süperkartlar 250 cc'lik vites kutulu kategorisindedir.
İngiltere'de, en çok bilinen karting dizileri Ulusal Karting dizileri, ayrıca Süper 1 olarak bilinir. Üç değişik Süper 1 şampiyonası vardır:
* MSA dizileri: Formula A, ICA, Junior ICA, Formula 100 ve Formula Cadet
* Rotax dizileri: Minimax, Junior Max, Senior Max, Senior Max 177 ve Rotax DD2
* TKM dizileri: Formula Junior TKM, Formula Junior Intermediate, Formula TKM Extreme, TKM Junior and Senior 4-stroke and since 2006, Honda Cadet.
NatSKA bütçesini karting birliğine (İngiltere'de) okula ve genç gruplara ayırmaktadır. 13 sınıfına ayırmaktadır. ABD'de en büyük yarışçı oranı, kirli oval sınıflarındaki ona Briggs & Stratton endüstriyel motorları sağlanmaktadır. Bu stil yarışı en güneyde ve ortabatıda belirginleşmiştir. Batıda, Avrupa stili sprint yarışı daha çok ortaktır. Avustralya'da sınıflar, Midget, Rookie, Junior ve Senior'u içerir. Birçok insan bütün dünyada Spec dizilerindeki gibi Rotax Max (Dokun-ve-İlerle sınıfında) veya bunları kullanan Yamaha KT100 motoru ile yarışır.
Karting Öğrenme Araçları [değiştir]
Kart yarışı genellikle düşük fiyatlı ve oranla emniyet yolunu sürücülerle motor yarışı ile tanıştırmaktadır. Birçok insan kartingi gençlerle birleşik görürler fakat yetişkinler kartingde çok aktif olabilirler. Karting dikkate alınan ilk adım ciddi olarak pilotun kariyeridir. Bu pilot için yüksek hız lastik lastiğe yarış yardım eden çabuk refleksleri geliştirerek, hassas araç kontrolü, ve karar verip-yapma yeteneğidir. Buna ek olarak, bu değişik parametreler konusunda bilinçlilik, bozulmuşluluk olabilmesi, karttaki rekabet yeteneğini geliştirmeği denemeleridir. (örneğin lastik basıncı, dişli takımı, başlangıç pozisyonu, şasi katılığı) Bu ayrıca motor yarışlarının diğer formlarının var olduğunu gösterir. Bütün geçici Formula 1 pilotları gibi yarışçıları kartlardan Formula 1'e gelmiş, en belirginleri arasında Michael Schumacher, Ayrton Senna, Alain Prost, Fernando Alonso, Lewis Hamilton gibi isimleri yer alır. NASCAR'da olup karting ile başlayanlar ise Darrell Waltrip, Lake Speed, Ricky Rudd, Juan Pablo Montoya, Tony Stewart, ve Jeff Gordon'dur.
Ruhsatlı kartlar [değiştir]
"Diziler" gibi rekabetçi kart yarışı, birçok ticari teşebbüslere önerilen rastgele kiralanan kartlar "Ruhsatlı" olarak bilinir. Bazı kartlar genellikle küçük güçlerle, dört vuruşlu motorlar ve tamamen dolu-vanalı rekabetçi versiyonundan çok daha yavaştır. Bu kartlar yapılı ve herkes tarafından sürülebilen araçlardır. Bazı pistler ayrıca yarışmakta yetenekli olan kiralanabilen kartları önerilmesini isterken, ayrıca "Ulaş-ve-sür" stili kartlar olarak bilinir.
Kapalı mekan kart yarışları [değiştir]
Kapalı mekan kart yarışı
Kapalı mekan kart pistleri Avrupa'nın birçok geniş ülkesinde bulunabilir. Çoğu zaman pistler yenilenmiş fabrikalarda veya depolarda bulunurlar. Pistler sık sık kısa ve önerilen güzel seviyede güvenlidirler. Kartlar bir süre için kiralanırlar, (Genellikle 10-15 dakika için) bunlar güçlü şasinin tamamlanmış, ayrılmış karoser şartı ile sürücü güvenli, küçük dört vuruşlu motorlar tarafından güçlenen, içinde bazı elektrik motoru kasaları bulunur. Turlar sık sık vadeli olduğu zamanlarda, tur zamanları elektronik olarak tabeleya gönderilebilirler. Yarışları ve şampiyonaları IKWC (Kapalı mekan Karting Dünya Şampiyonası) düzenler ve tüm klasmanlardaki sürücüleri çevrede rekabetçi olmalarını sağlar. ABD'de 80'e yakın kapalı mekan karting yarışı pisti bulunur. Bazı kolaylıklar, örneğin Las Vegas'taki Pole Position Raceway örnek için, yüksek performanslı elektrik kartlarını kullanırlar.
Konu: Karting 
Ptsi Ekim 25, 2010 6:27 pm
